Itinanghal ng Kontrobersyal, 'Mrs. Marcos'
A Kontrobersyal special
Disyembre 30, 2005; Biyernes, 11:30 p.m.

Buwan ng Setyembre 2005 ipinakitang muli sa publiko ng Presidential Commission on Good Government (PCGG) ang kontroberysal na jewelry collection ng dating first lady Imelda Marcos.

Ito ay para suriin ang mga alahas para sa balak na pagsubasta rito ng gobyerno.

Labing siyam na taon sa loob ng Bangko Sentral ng Pilipinas ang dalawang jewelry collection ni Gng. Marcos, ang "Malacañan" at "Honolulu" collection.

Samantala, nasa pangangalaga naman ng Bureau of Customs ang "Roumeliotes," ang sinasabing pinakamahal na jewelry collection ni Imelda.

Malalaki ang mga bato at nakakalula ang halaga ng alahas. Ang Burmese ruby na kasinglaki ng lansones ay ay 150.1 carats. Tinatayang may market value na US$290,000 ang pendant na ito.

Mayroong set ng diamond brooch, bracelet at hikaw na ito na may presyong US$1.4 milyon o P74.2 milyon.

Ayon kay Commissioner Ricardo Abcede ng PCGG, ang estimated value ng lahat ng alahas ni Gng. Marcos ay P15 bilyon.

Malaking halaga ito para sa isang bansang nakabaon sa utang kaya naman marami ang nagtatanong, bakit hanggang ngayon 'di pa rin itinutuloy ang pasubasta?

Si Gng. Marcos, nang mabalitaang ibebenta ang kanyang jewelry collection, ay dali-daling lumipad mula Batac, Ilocos Norte, patungong Makati Regional Trial Court para magsampa ng temporary restraining order.

Ayon kay Imelda, ang ilan sa mga alahas na ito ay minana pa niya mula sa kanyang mga ninuno.

Pero marami ang hindi naniniwala sa kanya.

"Hindi pwedeng heirloom 'yan, trace the income of the Marcos family for 20 years, wala pang P20 million lahat... how can they justify it?" tanong ni dating solicitor-general Frank Chavez.

Sinang-ayunan naman ito ng manunulat na si Carmen Pedrosa. "Galing siya sa hirap tapos makikitaan mo ng mga ganung kamamahal na alahas," ani Pedrosa.

Isa sa mga nagduda kay Imelda ay si Abcede.

"'Yung sinasabi ni Imelda na these are mine…question, bakit kung ano ang mahal na alahas doon siya nag-file, bakit identified niya 'yung mahal kaya 'yun ang hinahabol niya, where's the purity of her intentions...?" tanong ni Abcede.

Tinuligsa rin ni Abcede ang pagharang ni Imelda sa pagbebenta ng alahas gayong malaki ang matutulong ng malilikom na halaga sa repormang agraryo.

"Kung tototo ang sabi niya na for the poor siya, bakit niya hinahadlanagan ang pagbenta ng mga alahas na ito. Alam niyang ang kikitain ay mapupunta sa mahihirap," ani Abcede.

Pero kung noong una, malinaw na magkasalungat ang opinyon nina Gng. Marcos at Abcede tungkol sa pagbebenta ng mga alahas, ngayon tila nagbago ang ihip ng hangin at bukas na raw sa pag-uusap ang magkabilang panig. Maraming kilay ang tumaas.

"Hindi sa kanila 'yan, sa Pilipinas, kaya ang government, gawin kung ano ang gustong gawin diyan," ani Chavez.

"Dapat nga i-museum para makita ng taong bayan ang mga krimen na ginawa ng mga Marcos sa ating bansa," ani Akbayan Rep. Loretta Ann Rosales.

Tuluyan nga ba itong ibebenta para makatulong sa bansa o ilalagay sa museo para maging simbolo ng kagandahang maipagmamalaki raw ng Pilipinas?

Ito ay isang usaping titimbang sa kung ano ang mas dapat pahalagahan -- ang kagandahan ng mga diyamanteng pupukaw sa mga mata ng kung sinomang titingin dito o ang pagsalba sa kumakalam na sikmura ng bawat Pilipinong naghihikahos?

Nagsalita na
Matapos ang matagal na pananahimik, nagsalita nang muli si Gng. Marcos tungkol sa kanyang mga alahas.

Boy Abunda (BA): Habang pinag-uusapan ang auction, ano nararamdaman n'yo?

Imelda Marcos (IM): Ano ang katotohanan, bakit io-acution? Nakaw ba ito, paano nakaw e ang budget ni Marcos P486 billion in 20 years, ang nakukuha ngayon sa amin ganun rin. Ang PCGG, kinuha lahat.

BA: Walang karapatan ang gobyerno na inbenta ang alahas?

IM: Legally may nai-file kami na kaso. Ihinto 'yan. Ang totoo hindi nakaw 'yan. Pag-aari natin 'yan.

BA: Itong P15 billion worth ng alahas, kailangan daw po maibenta para makatulong sa mahihirap?

IM: Ayokong ibenta, ayokong magbenta ng maganda. Layunin ko sa mga lahas na 'yan ay ilagay sa CCP (Cultural Center of the Philippines), sa museum para makagawa ng pera. At kung kailangan i-loan, i-loan lang, 'wag ibenta...

BA: Tungkol sa mga alahas na ito, sa inyo po ba lahat ng ito?

IM: 'Yung mga alahas na 'yan, nag-umpisa sa Malacañan dahil 'di naman namin akalain na ito ay itatangay at aalisin sa Pilipinas at isakay sa dayuhang eroplano at dalhin sa banyangang lupa. Ewan ko kung ano nangyari, na dun sa iba’t ibang lugar ito, meron sa Customs, meron dito, miski sa Hawaii. I must say it caused a lot of controversy, part of being committed to beauty because these are jewels of royalty all over the world. Alam n'yo ako basta magaganda, gusto ko dalhin sa bansa at ilagay sa museum 'yung karapat-dapat.

BA: Ito po ba binili o ibinigay?

IM: Ang iba binili. (Sino po bumili? ) Ako 'yung iba, 'yung iba si Presidente Marcos sapagkat regalo kung minsan... dito mo makikita ang commitment ko sa beauty.

BA: Itong mga lahas may koneksyon sa konsepto ng ganda?

IM: Of course… beauty is...

BA: Bago kayo maging first lady, mahilig na kayo sa alahas?

IM: Mahilig ako sa maganda, whether material, thought, project and feeling. Ayoko talaga sa pangit, ako'y allergic [sa pangit]... lahat ng project ko noon, walang nagtanong na malaki ba? Lahat ng tanong, maganda ba? Kita naman ninyo ang mga project ko nung araw ngayon na lang nalalanta kasi mga pangit na ang nandiyan.

Sa panayam kay Abcede sinabi niyang sang-ayon siya na isaalang-alang ang panukalang ilagay ang mga alahas sa museo.

BA: Commissioner, ano po ang position sa auction?

Abcede: I'm open to the idea of [bringing them to a] museum because these were brought by prominent citizens like Max Soliven, Manoling Morato who were victimized by auction houses. So lahat pinag-aaralan ko, kasi I know these will bring money to the government.

Imeldific
Kasing kulay at kasing kinang ng magagarang alahas ni Gng. Marcos ang kanyang buhay.

Hindi maikakakilang isa si Imelda sa pinakakontrobersyal na political figure hindi lang sa bansa kundi sa buong mundo.

Ang “The Untold Story of Imelda Marcos” ay librong naisulat ni Pedrosa noong 1960s.

Sa pamamagitan nito ay nakilala niya si Gng. Marcos nang lubusan.

Sa likod daw ng glamorosong imahe ni Imelda ay ang kahirapan ng buhay na narasanan ng ginang.

Kapag sinasabi raw na Gng. Marcos, kadikit na ang magarbong pamumuhay ng pamilya Marcos noon mula sa kanyang magagarang damit hanggang sa tatlong libo niyang sapatos.

"Nnakakalula. It was an extravagant display of wealth in times of acute public want. Nakikita 'yung contrast sa pamumuhay ng mahihirap at pagwawaldas pera ng bayan…nakikita naman 'yan sa mga videos, parties. Ang daming na-recover na kayaman sa Malacañan pero ang Pilipino nakakalimot," ani Chavez.

"Two thousand ang shoes niya e dadalawa lang naman ang paa niya," ani Rosales. "Nakikipagpaligsahan siya sa magagandang edifice ng Europa habang nagugutom ang tao," dagdag niya.

Ang sinasabing pagmamalabis sa mukha ng naghihirap na bayan ang naging laman ng media sa mga taong sumunod sa pag-alis ng mga Marcos sa Malacañan.

Sunod-sunod ang mga batikos pero pinaninindigan ni Gng. Marcos na ang lahat ng kanyang ginawa ay pagsasakatawan lang ng kanyang paninindigan sa buhay na ang diwa ng Pilipino ay ang "true, good and the beautiful."

Bagay na ayon sa mga kritiko ay walang lugar sa mukha ng isang sambayanang nagugutom.

Bunsod ng hinanakit sa media, ilang taong nanahimik si Gng. Marcos. Pero ngayon nais niyang iparinig ang boses daw ng isang ina na nasasaktan.

Malinaw na walang nagbago sa kanyang pinaninidigan --- "the true, the good and the beautiful."

IM: The first time I was being ridiculed was when I built the CCP. Why, because it’s a monument to the Filipino spirit of the true, good and the beautiful.

BA: Ano po ang reaksyon n'yo kapag pinagtatatawanan dahil sa true, good beautiful?

IM: Para sa akin, kapag true, good beautiful, very spiritual, parang religion sa akin beauty. Bawat project ko meron akong kaso. Bawat maganda akong alay para sa bayan, meron akong kaso. Lahat ginawa ko maganda, pinagtatawanan ako. Imeldific, hindi lang ako extravagant and excessive, ang philosophy in life, the only things we keep in life are those we give away.

BA: Kapag sinasabing Imeldific kayo, ano ang inyong reaksyon?

IM: Noong araw, medyo 'di maganda. Parehas ng word na nice, it was concocted to be negative but didn’t sound bad so it became nice. Imeldific hindi pangit, unique, magnificent. Hindi ko lang gusto 'yung vulgar daw si Gng. Marcos. Nag-check ako [ng] bulgar, it's a Greek word ibig sabihin, overly beautiful, e wala na akong problema.

BA: Ano reaksyon na you're close to being Evita Peron?

IM: I was never a prostitute. I'm sorry hindi ko ginamit para mang-akit, mang-seduce, magnakaw [ang aking ganda]. Pinagtatawanan nga ako dahil noong tanungin ako kung sino idol ko, sabi ko si Virgin Mary. Ang nagtanong sa akin Playboy magazine.

BA: Biggest misconception na gusto i-correct?

IM: You cannot correct all that. They see it with their eyes, kung jaded mata nila, sabi nila duling ako, hindi cute nga 'di ba? Naaawa ako sa kanila, hindi ako nagagalit. Hahayaan ko ang divine justice.

BA: Ang media po ba naging fair?

IM: Nakakatakot ang media sabi ni Marcos. Media is more powerful than a gun because a gun can only kill you up to the grave but the media can kill you beyond the grave. (Nagwagi ba ang media?) Hindi magawawagi ang hindi katotohanan. The truth will prevail.

BA: Why did you break your silence?

IM: Nakikita ko ang bayan natin, nagkakawatak-watak, nag-aaway-away. Ang bayan ko walang karapatan maghirap.

Imelda sa pakikipagkasundo sa gobyerno
Bunsod ng pagkakawatak-watak sa bansa matapos ang dalawang rebolusyon sa EDSA na nagpatalsik sa dalawang pangulo.

Bunga ng kontrobersya na kinalugmukan ng administrasyong Arroyo, muling pagkakaisa ang ipinanawagan ng Pangulo sa kanyang state of the nation address noong Hulyo.

Ang PCGG na itinayo para bawiin ang ill-gotten wealth ng pamilya Marcos at mga crony nila ay mukhang payag na rin na makipagbati sa dating first family.

"Itong thrust ng presidente, unity. The government is also talking to the Communists, separatists. The PCGG is talking to parties. Si Chairman nga, binatikos ng ilang farmers kasi he quoted the Supreme Court, na we should aim for an amicable settlement, ultimately, on a larger political horizon, it will lead to unity, reconsiliation. It’s not just with the Marcoses, Cojuangcos, Communists, separatists. Kailangan mag-reconcile, political harmony ang dapat na aim," ani Abcede.

Hindi na naman bago sa PCGG ang makipagkompromiso sa Marcoses. Simula 1997, umabot na sa 33 compromise agreements na ang pinasukan ng PCGG sa pamilya Marcos at iba pang crony.

Nito nga lang nakaraang linggo, nagpahayag ng intensyon ang PCGG na pasukin ang isang compomise agreement kay Eduardo "Danding" Cojuangco para maayos na ang dalawang dekada na ring kaso ng P130-billion coconut-levy.

Pero para kay Rosales at Pedroza, kailangan munang umamin at pagbayaran ni Gng. Marcos ang mga umano’y pang-aabuso lalo na noong panahon ng Martial Law. Para sa kanila, ito ang tunay na act of reconciliation.

"Kailangan matanggap [ni Imelda] na sinaktan ang tao noong panahon ni Marcos. ‘Yung reconciliation na sinasabi niya, sa sarili niya, ‘yun ang reconciliation. Dapat magbayad sila Marcos ng utang nila, ‘yung mga taxes, may pending criminal cases, ‘yung mga lupain nila ma-distribute. ‘Yan ang reconciliation. Siguro pagod na rin siya, kasi andami niyang kaso e. May 100 cases sa Sandiganbayan, puro litigation," ani Rosales.

"Hindi pwede ang reconciliation without justice. Hindi lang ‘yung pera ang importante. It's possible but we need closure, they shed be convicted," ani Pedrosa.

Ang mahirap, para kay Chavez, walang political will ang mga nagdaang administrasyon.

Ito ang tinuturong dahilan kaya raw sa mahigit 100 kaso ng pangungurakot at pang-aabuso sa karapatang pantao ng rehimeng Marcos, mahigit 90 na ang napawalambisa.

Sa kabila nga ng dami ng kasong isinampa laban sa pamilya Marcos, hindi nakatikim ng kahit na isang araw sa loob ng kulungan ang tinaguriang "iron butterfly ng Asya."

Nong Hulyo 1990, sinimulang mabawasan ang mga kaso ni Gng. Marcos. Kasunod nito ay pinawalansala ng US Supreme Court si Gng. Marcos mula sa lahat ng kaso ng pangungurakot na isinampa sa kanya.

Dalawang taon matapos bumalik ni Gng. Marcos sa Pilipinas, sinintensyahan siyang makulong ng mula 18 hanggang 24 na taon.

Pero Oktubre ng 1998 binaligtad ng Korte Suprema ang hatol na ito dahil sa kakulangan ng ebidensya at hindi pagtupad sa “rules of due process.”

Taong 1997 pinaboran naman at nanalo ang halos 10,000 biktima ng paglabag sa karapatang-pantao sa US Supreme Court sa tulong ng kanilang abogadong si Rod Domingo.

"Na-award ang kulang $2 billion [sa mga biktima]. Pero wala pang tinatanggap ang judgment creditors diyan. Even ‘yung $10 million na na-recover ng gobyerno wala pa," ani Domingo.

Ayon pa kay Domingo, ang $684 milyon na napatunayan ng isang US Supreme Court na nakaw na yaman ng Marcoses ay nakatakda sanang mapunta sa repormang agraryo at mga biktima ng paglabag sa karapatang pantao.

Naibigay na raw ito sa gobyerno noong 2004 pero walang nakinabang sa dapat paglaanan.

"Unless maipaliwanag kung nasaan ang natanggap na $684 million, ‘di na apat magkaroon ng auction sale. Nagastos yata sa kampanya sa eleksyon [ang pera]," ani Domingo.

"Ang masama, nakaw na pera na, nanakaw pa ulit," ani Chavez.

BA: Meron bang point of reconciliation?

IM: Nagpapasalamat ako sa gobyerno dahil seryoso sa reconciliation. Ngayon pa lang ako nakikipag-usap sa PCGG.

BA: Kayo ho ba, nag-usap na ni Presidente?

IM: Nagkikita kami, pero wala kaming deal.

BA: Wala silang offer?

IM: Wala akong hinihingi. Sa Amerika pa lang binibigyan na ako ng compromise. Ang sabi ko, “the truth, your principles, honor, and belief is never negotiable.” 76 years old na ako. Ang gusto ko lang, marami pa akong magagawa… maitutulong sa bayan. Gusto ko, bago ako yumao, walang Pilipinong mahihirapan. ‘Yun ang dream ko sa buhay.

BA: Personal na tanong, gaano kayo kayaman?

IM: Ewan ko ho! Ayang yaman ko na ‘yan tinanong ko rin ‘yun sa Senate. Alam kong mayaman ang aking relasyon kay Marcos. ‘Di naman economic, romantic, kaya 'di ko kinutkot ang kanyang kayamanan. Ngayon ko na lang nakikita dahil talaga merong kakayahan. No wonder, bagong kasal, pagdating sa isang bangko, isang tambak na pera inaamoy, ganyan pala Ilokano.

BA: Pwede ho bang magkaroon ng kagandahan kahit gutom ang tao?

IM: Walang magugutom rito, highest literacy, we have minerals, which can be used for expeditions to outer space. Walang problema ang Pilipinas para tayong isang magandang dalaga na gusto i- rape, gusto asawahin. Ang aking philosophy, the only things we keep in life are those we give away kaya hindi ako mapipikon…nalulungkot lang ako sapagkat 'di natin ginagawa ang utos ng Maykapal na magmahal at tumulong sa kapwa.

BA: Is there hope for this country?

IM: Si President Arroyo maliit lang pero matahimik, malakas ang loob. Magtulung-tulong na tayo, tulungan na lang natin lahat. Thanks, this is stage 1. Kung ano kailangang ibigay, ibibigay ko. Pero ang bayan na ito, hindi kailangan ng limos sa bayan na ito. Napakayaman ng bayan na ito. All this time, 20 years, I have nothing but the truth. If you’re at peace with the truth and God, who will be against you?